Đại lễ Phật Đản, hay Đại lễ Vesak, không chỉ là một ngày lễ tôn giáo quan trọng mà còn là sự kiện văn hóa mang đậm giá trị nhân văn. Cùng Phong Cách Việt khám phá nguồn gốc lịch sử và ý nghĩa sâu sắc của ngày lễ kỷ niệm Đức Phật Thích Ca Mâu Ni ra đời, giác ngộ và nhập Niết bàn.
Nguồn gốc lịch sử của Đại lễ Phật Đản
Theo dòng chảy lịch sử Phật giáo, ngày Phật Đản gắn liền với sự kiện trọng đại: Thái tử Tất Đạt Đa (sau này là Đức Phật Thích Ca Mâu Ni) đản sinh tại vườn Lâm Tì Ni vào ngày trăng tròn của tháng Vesak theo lịch Ấn Độ cổ (khoảng thế kỷ VI trước Công nguyên). Tháng Vesak được xem là tháng linh thiêng trong văn hóa Ấn Độ thời bấy giờ.
Trong quá trình phát triển, các nước theo Phật giáo Nam truyền (Theravada) vẫn duy trì quan niệm ngày trăng tròn tháng Vesak là ngày Tam hợp kỷ niệm cả ba sự kiện trọng đại trong cuộc đời Đức Phật: đản sinh, thành đạo và nhập Niết bàn. Vì lẽ đó, họ gọi đây là Đại lễ Tam hợp hay Đại lễ Vesak. Thời gian tổ chức thường rơi vào ngày trăng tròn của tháng 5 dương lịch, tuy nhiên có sự khác biệt nhỏ giữa các năm.
Trái lại, các quốc gia theo truyền thống Phật giáo Bắc truyền (Mahayana), chịu ảnh hưởng từ Phật giáo Trung Hoa, trước đây thường kỷ niệm ngày Đức Phật đản sinh vào ngày mùng 8 tháng 4 âm lịch.
Bước ngoặt quan trọng diễn ra tại Đại hội Phật giáo thế giới lần đầu tiên (1950) ở Colombo, Tích Lan, khi các quốc gia Phật giáo thống nhất chọn ngày Rằm tháng Tư âm lịch làm ngày Phật Đản Quốc tế. Từ đó, các nước theo truyền thống Bắc truyền cũng chuyển sang kỷ niệm vào ngày này (thường tương ứng với tháng 5 dương lịch).
Đặc biệt, vào ngày 15 tháng 12 năm 1999, Liên Hiệp Quốc đã chính thức công nhận Đại lễ Vesak là một lễ hội văn hóa, tôn giáo quốc tế, nhằm tôn vinh những giá trị đạo đức, văn hóa và tư tưởng hòa bình của Đức Phật. Các hoạt động kỷ niệm được tổ chức hàng năm tại trụ sở Liên Hợp Quốc và các quốc gia thành viên. Việt Nam vinh dự là quốc gia đã hai lần đăng cai thành công Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc vào năm 2008 và 2014, khẳng định vị thế và sự phát triển của Phật giáo Việt Nam trên trường quốc tế.
Ý nghĩa sâu sắc của Đại lễ Phật Đản
Việc kỷ niệm Đại lễ Vesak mang ý nghĩa sâu sắc, nhắc nhở các Phật tử và cộng đồng hướng đến những giá trị nhân văn cao đẹp. Đây là dịp để:
Tưởng nhớ và tôn vinh Đức Phật: Tri ân người khai sáng đạo Phật, người đã mang đến con đường giác ngộ và giải thoát.
Thực hành lòng từ bi và chia sẻ: Khuyến khích mọi người lan tỏa tình yêu thương, giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, người già, người khuyết tật và người bệnh.
Hướng đến hòa bình và an lạc: Góp phần xây dựng một xã hội hòa bình, thịnh vượng, nơi mọi người sống trong an lạc.
Thanh lọc thân tâm: Nhiều người ăn chay, giữ giới, làm việc thiện và trang trí bàn thờ Phật trang nghiêm trong dịp lễ.
Tham gia các hoạt động ý nghĩa: Các chùa thường tổ chức lễ tắm Phật, diễu hành xe hoa, thuyết giảng Phật pháp, phóng sinh, thả đèn hoa đăng và các hoạt động văn hóa, nghệ thuật.
Tại Việt Nam, Đại lễ Phật Đản được Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức trang trọng vào ngày Rằm tháng Tư âm lịch hàng năm. Các nghi lễ truyền thống như dâng hương, lễ tắm Phật, diễu hành xe hoa, thả hoa đăng… diễn ra khắp cả nước, thu hút đông đảo Phật tử và người dân tham gia. Bên cạnh đó, các hoạt động từ thiện, thăm hỏi, tặng quà cũng được chú trọng thực hiện, thể hiện tinh thần “từ bi hỷ xả” của đạo Phật.
Đại lễ Phật Đản là một dịp đặc biệt để mỗi người tìm về những giá trị tốt đẹp và trải nghiệm không gian văn hóa tâm linh sâu sắc. Phong Cách Việt tự hào mang đến những hành trình khám phá văn hóa và lễ hội độc đáo, giúp quý khách hiểu rõ hơn về nguồn gốc và ý nghĩa của Đại lễ Phật Đản. Hãy đồng hành cùng chúng tôi để có những trải nghiệm đáng nhớ trong mùa Phật Đản năm nay!
